Mieszanka gorzowska to jedna z najpopularniejszych mieszanek traw pastewnych stosowanych w Polsce, ceniona za wysoką wydajność i wszechstronność zastosowań. Przeznaczona głównie do produkcji paszy dla zwierząt gospodarskich, zyskała uznanie zarówno wśród rolników prowadzących duże gospodarstwa, jak i właścicieli mniejszych działek. Odpowiednia uprawa tej mieszanki wymaga znajomości jej składu, zasad nawożenia oraz optymalnych terminów koszenia, co pozwala w pełni wykorzystać jej potencjał i zapewnić wysoką jakość paszy przez wiele lat.
Skład mieszanki gorzowskiej
Mieszanka gorzowska to starannie dobrana kompozycja różnych gatunków traw i roślin motylkowych, które wzajemnie się uzupełniają, zapewniając wysoką wartość pokarmową i obfite plonowanie. Standardowy skład mieszanki gorzowskiej obejmuje:
Typowy skład mieszanki gorzowskiej:
- Kostrzewa łąkowa (25-30%)
- Tymotka łąkowa (20-25%)
- Życica trwała (15-20%)
- Koniczyna łąkowa (10-15%)
- Koniczyna biała (5-10%)
- Kupkówka pospolita (5-10%)
Proporcje poszczególnych składników mogą nieznacznie się różnić w zależności od producenta, jednak kluczowe jest zachowanie równowagi między trawami a roślinami motylkowymi. Trawy zapewniają wysokie plony masy zielonej, natomiast rośliny motylkowe wzbogacają mieszankę w białko oraz przyczyniają się do naturalnego nawożenia gleby azotem dzięki zdolności do jego wiązania z powietrza.
Kostrzewa łąkowa i życica trwała stanowią bazę mieszanki, zapewniając trwałość użytkowania i odporność na trudne warunki atmosferyczne. Tymotka łąkowa dostarcza wysokiej jakości paszy bogatej w składniki odżywcze, a kupkówka pospolita wyróżnia się szybkim odrostem po skoszeniu, co jest szczególnie cenne przy intensywnym użytkowaniu. Rośliny motylkowe – koniczyna łąkowa i koniczyna biała – znacząco podnoszą wartość pokarmową mieszanki, dostarczając cennego białka i mikroelementów.
Nawożenie mieszanki gorzowskiej
Prawidłowe nawożenie jest kluczowym czynnikiem wpływającym na wydajność i trwałość mieszanki gorzowskiej. Plan nawożenia powinien uwzględniać specyficzne potrzeby poszczególnych składników mieszanki oraz lokalne warunki glebowe i klimatyczne.
Nawożenie wiosenne
Wiosenne nawożenie rozpoczyna się zazwyczaj w marcu lub kwietniu, gdy temperatura gleby osiągnie około 5-8°C i rośliny rozpoczynają intensywny wzrost. W tym okresie zaleca się:
- Nawozy azotowe: 60-80 kg N/ha, najlepiej w formie saletrzanej lub saletrzano-amonowej
- Nawozy fosforowe: 40-60 kg P₂O₅/ha
- Nawozy potasowe: 60-80 kg K₂O/ha
Warto pamiętać, że zbyt intensywne nawożenie azotowe może hamować rozwój roślin motylkowych, dlatego należy je dostosować do składu mieszanki. Przy większym udziale koniczyn dawki azotu powinny być odpowiednio niższe, aby nie zaburzyć równowagi między gatunkami.
Nawożenie pogłówne
Po pierwszym pokosie wskazane jest zastosowanie nawożenia pogłównego, które wspiera odrastanie roślin i przygotowuje je do kolejnego zbioru:
- Azot: 40-60 kg N/ha
- Potas: 30-40 kg K₂O/ha
Po drugim pokosie można zastosować jeszcze jedną, mniejszą dawkę azotu (30-40 kg N/ha), szczególnie jeśli planowany jest trzeci pokos i warunki wilgotnościowe są sprzyjające.
Uwaga: Ostatnie nawożenie azotowe należy wykonać najpóźniej do połowy sierpnia, aby rośliny zdążyły wykorzystać składniki pokarmowe i przygotować się do zimy.
Co 3-4 lata zaleca się wykonanie pełnego nawożenia fosforowo-potasowego jesienią, co wspomaga przezimowanie roślin i ich wiosenny start. Regularne wapnowanie (co 3-4 lata) jest niezbędne do utrzymania optymalnego pH gleby (5,5-6,5), które sprzyja rozwojowi wszystkich komponentów mieszanki, a szczególnie roślin motylkowych.
Terminy koszenia mieszanki gorzowskiej
Odpowiednie terminy koszenia mieszanki gorzowskiej mają kluczowe znaczenie dla uzyskania paszy o wysokiej wartości pokarmowej oraz zapewnienia trwałości użytku zielonego przez wiele lat.
Pierwszy pokos
Optymalny termin pierwszego pokosu przypada na fazę kłoszenia dominujących traw (najczęściej kostrzewy łąkowej i życicy trwałej) oraz początek kwitnienia koniczyny łąkowej. W warunkach polskich zazwyczaj wypada to w drugiej połowie maja lub na początku czerwca, w zależności od regionu i przebiegu warunków pogodowych.
Pierwszy pokos jest zazwyczaj najobfitszy i może stanowić nawet 40-50% rocznego plonu. Zbyt wczesne koszenie zmniejsza całkowitą ilość uzyskanej paszy, natomiast zbyt późne prowadzi do znacznego obniżenia jej wartości pokarmowej i strawności, szczególnie dla przeżuwaczy.
Kolejne pokosy
Mieszanka gorzowska charakteryzuje się doskonałą zdolnością odrastania, co umożliwia uzyskanie 2-4 pokosów w ciągu sezonu wegetacyjnego:
- Drugi pokos: zazwyczaj 6-7 tygodni po pierwszym (przełom lipca i sierpnia)
- Trzeci pokos: 6-7 tygodni po drugim (wrzesień)
- Czwarty pokos (opcjonalnie): w sprzyjających warunkach możliwy w październiku
Ostatni pokos powinien być wykonany najpóźniej na 4-5 tygodni przed spodziewanymi przymrozkami, aby rośliny zdążyły zregenerować zapasy energii przed zimą. Wysokość koszenia powinna wynosić 5-7 cm, co zapewnia szybką regenerację roślin, chroni punkty wzrostu i zapobiega wnikaniu patogenów powodujących choroby.
Trwałość i odnawianie mieszanki gorzowskiej
Przy prawidłowej pielęgnacji mieszanka gorzowska może być efektywnie użytkowana przez 4-6 lat. Z czasem skład botaniczny naturalnie ulega zmianom – rośliny motylkowe, szczególnie koniczyna łąkowa, ustępują na rzecz traw. Po 3-4 latach użytkowania warto rozważyć podsiew, który skutecznie przedłuży produktywność użytku zielonego i przywróci optymalny skład botaniczny.
Podsiew najlepiej wykonać wczesną wiosną (marzec-kwiecień) lub późnym latem (sierpień), gdy warunki wilgotnościowe sprzyjają kiełkowaniu nasion. Zaleca się stosowanie około 10-15 kg nasion na hektar, koncentrując się na uzupełnieniu gatunków, które ustąpiły z mieszanki. Przed podsiewem warto wykonać bronowanie lub włókowanie, które rozluźni darń i ułatwi kontakt nasion z glebą, znacząco zwiększając skuteczność zabiegu.
Praktyczne wskazówki użytkowania
Aby w pełni wykorzystać potencjał mieszanki gorzowskiej i cieszyć się wysokimi plonami wartościowej paszy przez wiele lat, warto pamiętać o kilku kluczowych zasadach:
- Regularne nawożenie dostosowane do składu mieszanki, warunków glebowych i intensywności użytkowania
- Przestrzeganie optymalnych terminów koszenia, uwzględniających fazy rozwojowe dominujących gatunków
- Utrzymywanie odpowiedniej wysokości koszenia (5-7 cm), która chroni punkty wzrostu roślin
- Wałowanie wiosną, szczególnie na glebach lekkich i po mroźnych zimach z wymarznięciami
- Systematyczna kontrola zachwaszczenia, zwłaszcza w pierwszym roku użytkowania, gdy mieszanka nie jest jeszcze w pełni rozwinięta
- Regularne monitorowanie składu botanicznego i w razie potrzeby wykonanie podsiewu
Mieszanka gorzowska jest uniwersalnym rozwiązaniem, które przy odpowiedniej pielęgnacji zapewnia wysokie plony wartościowej paszy przez wiele lat. Jej wieloletni charakter przynosi również korzyści środowiskowe – przyczynia się do poprawy struktury gleby, zwiększa jej pojemność wodną, ogranicza erozję i sprzyja sekwestracji węgla, co ma pozytywny wpływ na środowisko naturalne i bioróżnorodność.